Tiềm năng phát triển…
Được xác định là một trong năm tỉnh thuộc Vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung, Thừa Thiên Huế nằm trên trục giao thông chính, có cảng biển nước sâu Chân Mây, cảng Thuận An với quy mô lớn phục vụ cho khu vực miền Trung, Tây Nguyên và tiểu vùng Mê Kông; có sân bay quốc tế Phú Bài nằm trên quốc lộ 1A, tuyến đường sắt xuyên Việt chạy dọc theo tỉnh, có 86km biên giới với Lào, và là cửa ngõ của tuyến hành lang thương mại Đông - Tây nối Myanma, Thái Lan, Lào với biển Đông.
Thừa Thiên Huế nỗi tiếng với nhiều danh lam thắng cảnh, có quần thể di tích Cố đô Huế với những kiệt tác về kiến trúc cung đình, những công trình văn hoá, lăng tẩm đã được UNESCO xếp hạng là một trong những di sản văn hoá lớn của thế giới
Đặc biệt, Thừa Thiên Huế có ưu thế về phát triển thuỷ sản ở cả 3 vùng: vùng biển, vùng đầm phá và vùng nước ngọt. Hệ thống đầm phá nước lợ thuộc phá Tam Giang với chiều dài 70km, diện tích 22.000 ha là vùng đầm phá có diện tích lớn nhất Đông Nam Á, có khả năng nuôi trồng và đánh bắt nhiều loại thuỷ hải sản đặc biệt dành cho xuất khẩu, ngoài ra Thừa Thiên Huế còn có nguồn tài nguyên khoáng sản với trữ lượng lớn trong lòng đất,…
Tiềm năng lợi thế sẵn có cộng với chính sách ưu đãi, thông thoáng của chính quyền địa phương đã thu hút nhiều doanh nghiệp nước ngoài tìm đến Thừa Thiên Huế để đầu tư kinh doanh… Và hiệu quả kinh tế do các doanh nghiệp FDI đem lại là điều hiển nhiên, đóng góp đáng kể vào nguồn thu ngân sách của địa phương, giải quyết nhu cầu lao động tại chỗ, tạo ra nhiều sản phẩm mới mang thương hiệu trên thị trường của cả nước cũng như trong khu vực, thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh môi trường sản xuất, kinh doanh trên địa bàn.
Nhìn lại thu hút FDI sau 30 năm …
Kể từ thi Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 ra đời, tiếp theo đó là Luật Đầu tư năm 2005, Luật Đầu tư năm 2014… sau 30 năm thực thi Luật Đầu tư đến nay tỉnh Thừa Thiên Huế đã thu được nhiều kết quả tích cực, góp phần thúc đẩy tăng trưởng công nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế của địa phương.
Tính đến cuối tháng 6 năm 2017, tỉnh Thừa Thiên Huế thu hút được 93 dự án với tổng vốn đăng ký khoảng 2.266 triệu USD được xếp thứ 25 so với cả nước, và xếp thứ 3 trong 6 tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền trung, trong đó, vốn đầu tư thực hiện 787,57 triệu USD chiếm tỷ lệ 32% tổng vốn đầu tư đăng ký. Một số tập đoàn lớn của thế giới đã đến đầu tư và hoạt động có hiệu quả tại địa bàn tỉnh như: Tập đoàn Banyan Tree (Singapore), Tập đoàn Bia Carlsberg (Đan Mạch), xi măng Luks (HongKong), Công ty TNHH Hanesbrands (Hoa Kỳ), Tập đoàn SCAVI (Pháp), Tập đoàn CP (Thái Lan),....
Góc nhìn thực tế…
Mặc dù Luật Đầu tư nước ngoài ra đời và thực thi từ năm 1987 nhưng hoạt động FDI trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế khởi sắc từ năm 1991. Phân khúc theo từng giai đoạn thu hút FDI của tỉnh để có cái nhìn rõ nét hơn:
Giai đoạn 1991-1995: thu hút được 04 dự án nhưng lại thu hút được số vốn đăng ký tương đối cao là 235,354 triệu USD, qui mô bình quân một dự án cao nhất là 78,45 triệu USD/dự án, thời kỳ này đã thu hút một số tập đoàn lớn đến đầu tư cụ thể: Tập đoàn Bia Carlsberg (Đan Mạch), xi măng Luks (HongKong) là các dự án trọng điểm của tỉnh cho đến nay;
Giai đoạn 1996 – 2000: là giai đoạn thu hút ít số dự án nhất, 03 dự án và tổng vốn đăng ký 23,8 triệu USD, nguyên nhân là do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á lan rộng gây nên sự khủng hoảng tài chính trên toàn cầu;
Giai đoạn 2001-2005: kinh tế toàn cầu đã có sự phục hồi, do vậy tình hình thu hút FDI đã được cải thiện, thu hút được 10 dự án FDI nhưng số vốn đăng ký tương đối thấp là 49,453 triệu USD, chiếm 15,6% số dự án và chỉ chiếm 2,6% tổng vốn đăng ký FDI toàn tỉnh.
Giai đoạn 2006-2010: đây là giai đoạn thu hút được nhiều dự nhất, 33 dự án với tổng vốn đăng ký hơn 1.769,6 triệu USD, chiếm 66,8% tổng vốn đầu tư đăng ký cho cả giai đoạn 1987-2017, nổi bật trong giai đoạn này là dự án Laguna Huế của Tập đoàn Banyan Tree (Singapore) với tổng vốn đăng ký 875 triệu USD, các dự án nhà máy may của các Công ty lớn như: Công ty CP Scavi Huế (Pháp), Công ty TNHH Hanesbrands (Hoa Kỳ).
Giai đoạn 2011-2015: thu hút được 30 dự án với tổng vốn đăng ký 855,8 triệu USD, giảm gần một nửa so với giai đoạn 2006-2010;
Giai đoạn 2016-2017: kinh tế toàn cầu có xu hướng phục hồi đã ảnh hưởng không ít đến tình hình đầu tư FDI, giai đoạn này thu hút được 14 dự án với tổng vốn đăng ký 74 triệu USD, chủ yếu là các dự án có quy mô vốn đầu tư vừa và nhỏ, đây cũng là xu hướng chung của toàn cầu.
Qua phân khúc các giai đoạn thu hút FDI của Thừa Thien Huế có thể thấy rằng việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào 02 giai đoạn: 1991-1995 và 2006-2010 là những giai đoạn thu hút nhiều dự án lớn có tính quyết định đến sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế và đây cũng là 02 giai đoạn gắn với 02 dấu mốc quan trọng khi Việt Nam hội nhập quốc tế, mở cửa cho đầu tư nước ngoài dở bỏ tính cấm vận đối với Việt Nam và khi Việt Nam gia nhập tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Nhìn chung, so với một số địa phương khác trong khu vực, nguồn vốn FDI của Thừa Thiên Huế còn nhiều khiêm tốn, vốn đầu tư thực hiện chiếm tỷ trọng thấp chỉ đạt 32% tổng vốn đầu tư đăng ký, thấp hơn bình quân chung của cả nước là 53,2%, tuy nhiên vẫn có nhiều doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, tốc độ tăng trưởng cao như Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam, công ty HH Luks Xi măng Việt Nam, công ty TNHH Hanesbrands, Công ty Cổ phần Scavi Huế, Công ty TNHH Laguna Việt Nam, Công ty Cổ phần TNHH MTV thực phẩm Huế, Công ty Cổ phần Espace Business Huế,…
Hiệu quả kinh tế- xã hội từ FDI…
Mặc dù nguồn vốn FDI của Thừa Thiên Huế không cao so với một số địa phương khác nhưng nó ảnh hưởng không nhỏ trong phát triển kinh tế xã hội và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Ước đến cuối năm 2017 khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nộp ngân sách 1.750 tỉ đồng chiếm 27,4% tổng thu ngân sách, trong đó một số doanh nghiệp FDI đóng góp ngân sách lớn như: Công ty TNHH Bia Carlsberg Việt Nam (đóng góp hàng năm 1.300 tỷ đồng); công ty HH Luks Xi măng Việt Nam (đóng góp 60 tỷ đồng).
Ngoài ra, kim ngạch xuất nhập khẩu cũng chịu tác động của các doanh nghiệp FDI (chủ yếu là các doanh nghiệp trong lĩnh vực may mặc, dệt may). Ước cuối năm 2017 kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI đạt 517 triệu USD chiếm 65% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Một số doanh nghiệp FDI xuất khẩu lớn của tỉnh như: công ty TNHH Hanesbrands (Hoa Kỳ), Công ty CP Scavi Huế (Pháp), công ty TNHH MSV (Nhật Bản)…
Ngoài việc đóng góp vào sự phát triển kinh tế của tỉnh, khối doanh nghiệp FDI đã góp phần quan trọng trong việc tạo việc làm, tăng năng suất lao động, cải thiện nguồn nhân lực cho Thừa Thiên Huế. Đến năm 2016, lao động làm việc trong các doanh nghiệp nước ngoài là 16.875 lao động chiếm 18,1% số lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, các doanh nghiệp dệt may lớn như: công ty TNHH Hanesbrands (HBI), Công ty CP Scavi Huế, Công ty TNHH MSV, công ty Bia Carlsberg Việt Nam, Công ty Luks Xi măng hàng năm đã giải quyết việc làm cho khoảng 12.000 lao động trực tiếp với mức thu nhập bình quân đạt khoảng 120-150 USD/tháng và hàng nghìn lao động gián tiếp. Trình độ, kinh nghiệm và năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý từng bước được củng cố và hoàn thiện; Người lao động có điều kiện tiếp thu kỹ thuật và công nghệ mới, lao động có kỹ luật, có năng suất.
Bước đi mới trong thu hút FDI…
Đến nay, Thừa Thiên Huế vẫn đang đứng trước cơ hội thuận lợi trong việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Tuy nhiên những thách thức nêu trên đặt ra đối với Thừa Thiên Huế cũng không hề nhỏ khi cuộc cạnh tranh để thu hút FDI trong khu vực ngày càng gay gắt, Thừa Thiên Huế cần tiếp tục cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư để để đồng vốn của các nhà đầu tư phát triển hiệu quả trên địa bàn.
Trước mắt cần tập trung phát triển du lịch, dịch vụ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, phấn đấu đóng góp 25-30% trong tổng thu ngân sách nhà nước; huy động nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ; cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư gắn với tăng cường đổi mới công tác xúc tiến đầu tư.
Phát triển du lịch theo hướng “đô thị di sản, văn hóa, sinh thái, cảnh quan và thân thiện với môi trường” nhằm phát huy lợi thế nổi trội về văn hóa, lịch sử và du lịch, kiên trì mục tiêu tăng trưởng xanh và bền vững. Trong đó, phát triển du lịch để tạo đột phá trong phát triển kinh tế; phát triển công nghiệp thân thiện với môi trường tạo nguồn thu ngân sách; phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch để phục vụ du lịch và nâng cao sức khỏe cho người dân.
Giải pháp cải thiện FDI
Để đạt được thành tựu trong công tác thu hút FDI và thực hiện những bước đi mới trong giai đoạn 2018-2020, chính quyền địa phương Thừa Thiên Huế cần có những giải pháp mang tính thiết thực, hiệu quả:
Một là quan tâm hỗ trợ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang hoạt động ổn định sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, giúp đỡ những đơn vị đang tạm thời gặp khó khăn. Thực hiện tốt các chính sách hướng dẫn đầu tư vào KKT Chân Mây - Lăng Cô, khu công nghiệp Phú Bài, các khu du lịch Bạch Mã. Khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực du lịch, công nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, công nghiệp chế biến, công nghiệp công nghệ cao...
Hai là huy động các nguồn lực ưu tiên phát triển hệ thống hạ tầng tại các vùng trọng điểm kêu gọi đầu tư và hạ tầng giao thông đối ngoại như sân bay quốc tế, cảng nước sâu Chân Mây; có chính sách ưu đãi đặc biệt đối với các nhà đầu tư hạ tầng vào tỉnh.
Ba là cần có nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu trong điều kiện hội nhập kinh tế và thu hút FDI. Hiện nay địa phương có nguồn lao động dồi dào nhưng lao động có chất lượng cao không nhiều, cần đào tạo và trang bị kiến thức chuyên sâu phù hợp với nhu cầu thực tế đối với cán bộ chuyên trách, có kế hoạch nâng cao chất lượng đào tạo lao động có tay nghề đáp ứng nhu cầu lao động cho các doanh nghiệp nước ngoài.
Nói tóm lại, hoạt động thu hút FDI vào địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn mới không chỉ coi trọng về số lượng và chất lượng mà cần coi trọng vào công nghệ cao, chính sách nâng cấp FDI, cần khai thác thế mạnh của các tập đoàn kinh tế... nếu thực hiện được như vậy trong tương lai chắc chắn hoạt động FDI trên địa bàn tỉnh sẽ có những bước bứt phá ngoạn mục./.
Nguồn tham khảo:
- Số liệu Sở KH&ĐT tỉnh Thừa Thiên Huế
- Một số tư liệu, bài báo viết về Thừa Thiên Huế
Nguyễn Cửu Thị Hoa - IPCC