Sau 30 năm, kể từ khi Luật Đầu tư nước ngoài chính thức được ban hành (ngày 29/12/1987), tỉnh Quảng Trị đã nỗ lực trong việc áp dụng nhiều biện pháp có hiệu quả trong xúc tiến đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư nhằm đưa kinh tế- xã hội của tỉnh từng bước phát triển. Hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Quảng Trị đã có những tác động đáng kể, góp phần làm thay đổi về quan điểm, tư duy, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị tổng cộng đã thu hút được 28 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài với tổng vốn đăng ký là 132,253 triệu USD. Hiện nay, có 14 dự án đã rút giấy phép đầu tư với tổng vốn đăng ký là 85,599 triệu USD; 01 dự án đang tạm dừng hoạt động với tổng vốn là 4,5 triệu USD và 13 dự án đang triển khai hoạt động với tổng vốn đăng ký đầu tư là 42,155 triệu USD.ĐTNN đã trở thành nguồn vốn bổ sung cho tổng vốn đầu tư của tỉnh, góp phần tăng năng lực sản xuất của một số ngành (sản xuất công nghiệp, chế biến nông, thủy sản…), nâng cao trình độ quản lý, quản trị doanh nghiệp, đóng góp ngân sách (khoảng 25 tỷ đồng/năm), tạo việc làm (khoảng 700 lao động)… Đồng thời, ĐTNN góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế (73,8% vốn ĐTNN) tập trung vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp, cải cách doanh nghiệp, đổi mới thủ tục hành chính,.. Phần lớn các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Quảng Trị do nhà đầu tư đến từ các nước: Thái Lan, Trung Quốc, Australia, Mỹ,… đầu tư thực hiện
Bên cạnh đó, có một số dự án đầu tư trọng điểm đang được tỉnh tập trung kêu gọi, hỗ trợ thực hiện như:
- Dự án Khu phức hợp du lịch sinh thái Pegasus của Tập đoàn Kinder World: Hiện nay, Tập đoàn Kinder World đang nghiên cứu, xây dựng hồ sơ đề xuất dự án;
- Dự án Khu Công nghiệp – Dịch vụ - Đô thị VSIP Việt Nam – Singapore: Trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ, dự án đã được ký kết Biên bản ghi nhớ giữa đại diện Tỉnh Quảng Trị và Nhà đầu tư. Hiện nay, tỉnh Quảng Trị đang vận động, tích cực bám sát, hỗ trợ cung cấp các thông tin cho Tập đoàn Sembcorp (Singapore) và Tổng Công ty Becamex Bình Dương nghiên cứu, lập Báo cáo khả thi của dự án;
- Dự án vận chuyển, sản xuất và sử dụng khí từ mỏ Báo Vàng: Tập đoàn Gazprom (CHLB Nga) đã đến khảo sát, nghiên cứu tính khả thi của dự án. Dự kiến, trong 6 tháng cuối năm 2017, Tập đoàn Gazprom sẽ đến, nghiên cứu chi tiết và tiếp tục làm việc, trao đổi với tỉnh Quảng Trị về việc phát triển dự án trong tương lai;
- Dự án đầu tư CSHT Khu Công nghiệp: Công ty TNHH C&N Vina (Hàn Quốc) đã khảo sát, lập đề xuất dự án đầu tư và đang trình cấp có thẩm quyền phê duyệt;
- Dự án Cảng biển nước sâu Mỹ Thủy: Hiện nay Công ty Liên doanh Cảng quốc tế Mỹ Thủy đang hoàn tất các thủ tục đăng ký đầu tư theo yêu cầu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Dưới sự hướng dẫn, hỗ trợ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Trung tâm Xúc tiến đầu tư Miền Trung, UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo sát sao các Sở, ban, ngành và địa phương cùng phối hợp tham mưu UBND tỉnh xây dựng các tài liệu, tập gấp giới thiệu thông tin về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tiềm năng, thế mạnh của tỉnh; Xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư trong và ngoài khu kinh tế, khu công nghiệp và được dịch ra nhiều thứ tiếng như Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và Trung Quốc; Nhiều bộ phim tài liệu được đầu tư xây dựng hình ảnh tỉnh Quảng Trị, các khu công nghiệp, khu kinh tế…; Xây dựng và công khai danh mục các dự án kêu gọi đầu tư tỉnh Quảng Trị; Xây dựng bộ thông tin nhận diện chi tiết 18 dự án đầu tư trọng điểm để vận động, xúc tiến đầu tư;Xây dựng, nâng cấp và ngày càng hoàn thiện các Trang thông tin điện tử về xúc tiến đầu tư như Cổng thông tin xúc tiến đầu tư tỉnh Quảng Trị (www.ipqt.quangtri.gov.vn), Trang thông tin điện tử Sở Kế hoạch và Đầu tư (www.dpiquangtri.gov.vn), Trang thông tin điện tử Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh (www.bqlkkt.quangtri.gov.vn), Trang thông tin xúc tiến du lịch tỉnh (www. dulich.quangtri.gov.vn)…; Thường xuyên cập nhật các văn bản pháp luật liên quan, giải đáp thăc mắc cho nhà đầu tư, cập nhật tính năng hiển thị song ngữ Anh – Việt để giúp nhiều nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin thuận tiện và dễ dàng hơn;Tổ chức các hội nghị, hội thảo nhằm quảng bá tiềm năng, cơ hội đầu tư và xúc tiến đầu tư vào tỉnh Quảng Trị như Hội nghị Xúc tiến đầu tư và quảng bá du lịch tỉnh Quảng Trị lần thứ nhất năm 2016,…; Tổ chức và tham gia các đoàn công tác xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước do Bộ, ngành Trung ương, tỉnh tổ chức; Tham dự các chương trình, hội thảo chuyên đề đầu tư nước ngoài tại Việt Nam;Tích cực hỗ trợ, hướng dẫn thủ tục đầu tư, khảo sát thực địa, giới thiệu địa điểm, cung cấp thông tin miễn phí về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và các tài liệu khác có liên quan đến việc lập dự án, đồng thời tiếp tục thực hiện rút ngắn, đơn giản hóa thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; Tổ chức các hội nghị đối thoại với doanh nghiệp, nhà đầu tư nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho nhà đầu tư trên địa bàn tỉnh;
Song song với việc vận động, xúc tiến đầu tư, tỉnh Quảng Trị đã tăng cường công tác quản lý sau cấp quyết định chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, cấp phép xây dựng; tiến hành thường xuyên việc theo dõi, giám sát quá trình đầu tư để phát hiện những thiếu sót trong quá trình đầu tư, có hướng chấn chỉnh, khắc phục kịp thời, tránh thiệt hại cho nhà đầu tư, nhất là việc xây dựng không đúng quy hoạch, giấy phép xây dựng. Đồng thời, để giải quyết các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của doanh nghiệp, nhà đầu tư, hàng năm tỉnh Quảng Trị đã tổ chức hội nghị giao ban, đối thoại doanh nghiệp với tinh thần thân thiện, cởi mở, đồng hành cùng doanh nghiệp, các Sở, ban, ngành, địa phương có liên quan trả lời, giải đáp thỏa đáng, xem xét giải quyết hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết các yêu cầu, kiến nghị của doanh nghiệp, nhà đầu tư;
Mặc dù các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh cả về số lượng lẫn quy mô đầu tư, song những kết quả mà các dự án FDI mang lại cho tỉnh là đáng kể. Một số kết quả nhất định như:
- Tuy có số lượng ít, tổng số dự án chỉ chiếm 9,5% tổng số dự án đầu tư trong và ngoài nước trên toàn tỉnh Quảng Trị, nhưng tỷ trọng vốn đăng ký đầu tư của các dự án FDI chiếm hơn 4,68% tổng vốn đầu tư của toàn tỉnh;
- Có sự đóng góp đáng kể vào Ngân sách Nhà nước, bình quân hàng năm các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp vào Ngân sách tỉnh từ 15 -20 tỷ đồng;
- Đã thu hút và giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 700 lao động, chủ yếu là lao động địa phương với mức lương bình quân là 5.400.000 đồng/ lao động/ tháng.
- Góp phần cải thiện, nâng cao đời sống người dân, giúp họ ổn định cuộc sống, giảm bớt tình trạng thất nghiệp cũng như tệ nạn xã hội.
Bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên, thu hút ĐTNN vào tỉnh Quảng Trị thời gian qua vẫn còn bộc lộ một số hạn chế cần phải khắc phục trong thời gian tới đó là:
- Tình hình thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của tỉnh Quảng Trị còn khá hạn chế so với nhiều địa phương khác trong khu vực và cả nước, chưa tương xứng với các tiềm năng, lợi thế về vị trí địa-kinh tế, tài nguyên sẵn có. Chất lượng của dự án ĐTNN nhìn chung chưa cao, giá trị gia tăng thấp, đa số các dự án ĐTNN có quy mô nhỏ, vốn đầu tư ít (thường dưới 10 triệu USD), tỷ lệ vốn thực hiện thấp so với vốn đăng ký, chỉ đạt 57,12%.
- Các dự án có vốn ĐTNN sử dụng công nghệ trung bình của thế giới, nên giá trị kinh tế mang lại chưa cao, hiệu quả chuyển giao công nghệ còn hạn chế. Nhiều dự án hoạt động kém hiệu quả, triển khai chậm tiến độ so với kế hoạch đã đăng ký.
- Việc kêu gọi, thu hút các dự án theo một số lĩnh vực, ngành nghề đang cần thiết cho hạ tầng, KCN, KKT, công nghệ phụ trợ như công nghiệp sạch, công nghiệp môi trường, công nghiệp điện tử,… chưa hiệu quả;
- Hoạt động XTĐT vẫn đang còn đơn lẻ, thiếu đồng bộ, chưa có chiều sâu, mang tính chiến lược dài hạn và còn bị động;
- Công tác hỗ trợ nhà đầu tư chủ yếu mới dừng lại ở khâu hướng dẫn thủ tục cấp phép đầu tư mà chưa đi sâu vào hỗ trợ nhà đầu tư trong việc tìm hiểu các thông tin chuyên sâu nhằm triển khai lập dự án đầu tư như tìm hiểu các vấn đề về đất đai, nguyên liệu, quy hoạch…
* Nguyên nhân tồn tại, hạn chế
- Cơ chế chính sách thiếu ổn định; nhiều Luật mới ban hành mà Nghị định và Thông tư hướng dẫn ban hành chậm và thiếu đồng nhất, thủ tục hành chính biến động ảnh hưởng đến tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, nhà đầu tư; ảnh hướng lớn đến việc vận động, xúc tiến đầu tư;
- Cơ sở hạ tầng của tỉnh chưa hoàn thiện; kết cấu hạ tầng tại các KCN, KKT, Cụm CN chưa được đầu tư phát triển đồng bộ; Công tác GPMB chậm, không đảm bảo tiến độ bàn giao cho nhà đầu tư, gây khó khăn cho nhà đầu tư trong triển khai thực hiện dự án cũng như ái ngại trong việc quyết định đầu tư;
- Tỉnh chưa phát triển được các ngành công nghiệp hỗ trợ nên khó thu hút được các dự án đầu tư sản xuất quy mô lớn, công nghệ cao; Thiếu hụt nguồn nhân lực đã qua đào tạo, chất lượng cao, trình độ chuyên môn cao và có tay nghề để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp;
- Phương thức xúc tiến đầu tư chậm được đổi mới, hoạt động xúc tiến đầu tư từ Trung ương tới địa phương chưa có sự điều phối thống nhất, chặt chẽ; đội ngũ cán bộ phụ trách công tác XTĐT còn mỏng và thiếu chuyên nghiệp;
- Môi trường đầu tư của tỉnh còn bộc lộ một số hạn chế, làm cho tính cạnh tranh môi trường đầu tư của tỉnh giảm so với các tỉnh bạn…; Thông tin về các đối tác đầu tư nước ngoài còn thiếu, chưa được cập nhật đầy đủ, thường xuyên;
- Công tác kiểm tra, thẩm định và giám sát tình hình triển khai thực hiện dự án FDI còn hạn chế; Việc thực hiện báo cáo đầu tư nước ngoài định kỳ theo từng quý gặp nhiều khó khăn bởi các Doanh nghiệp còn thiếu tự giác, chủ động và phối hợp trong thực hiện báo cáo cho cơ quan quản lý, gây khó khăn cho cơ quan quản lý trong công tác tổng hợp cũng như phát hiện những vướng mắc để giải quyết kịp thời.
Trần Thị Hồng Loan - IPCC