Theo ước tính của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), nhu cầu vốn đầu tư cho phát triển kết cấu CSHT của Việt Nam từ nay đến năm 2030 khá lớn, ước khoảng ba triệu tỷ đồng, chưa tính kinh phí để xây dựng CSHT đường sắt cao tốc, đường thủy, đường sông… Trong khi đó, nguồn lực cân đối từ ngân sách nhà nước (NSNN) được Quốc hội (QH) thông qua trong kế hoạch đầu tư trung hạn đến năm 2020 là khoảng 150.000 tỷ đồng, không đáp ứng được tổng nhu cầu vốn. Chính vì thế, vấn đề huy động các nguồn lực ngoài nhà nước với nhiều hình thức trên cơ sở tăng cường xã hội hóa các DA đầu tư kết cấu CSHT đang là giải pháp lớn nhất được Chính phủ hết sức quan tâm trong giai đoạn tới.
Còn theo tính toán của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), để cải thiện kết cấu CSHT đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của đất nước trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, Việt Nam cần một nguồn vốn lên tới… 480 tỷ USD.
Giám đốc Hợp tác về thách thức toàn cầu của WEF Alex Wong nhận định, vấn đề là nguồn vốn từ NSNN cũng như nguồn lực công chỉ đáp ứng được khoảng 30% con số này. Bài toán đặt ra là 70% số còn lại buộc phải trông chờ vào việc huy động từ khu vực tư nhân, nguồn vốn ODA cũng như các nguồn vốn đầu tư khác. Vì vậy, hình thức đối tác công - tư (PPP) cần được coi là giải pháp hữu hiệu nhất để giải bài toán vốn cho Việt Nam trong vấn đề này.
Đánh giá về thực trạng triển khai DA PPP, Thứ trưởng KH&ĐT Nguyễn Văn Hiểu cho biết, để tăng nguồn vốn đầu tư ngoài nguồn lực NSNN cho đầu tư phát triển CSHT, trong những năm qua, Chính phủ có nhiều cố gắng trong thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào phát triển kết cấu CSHT, đặc biệt là theo hình thức PPP. Tuy nhiên, việc thực thi các chính sách trong tìm kiếm và triển khai các DA PPP ở nước ta vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Đặc điểm mô hình PPP ở Việt Nam chủ yếu thể hiện ở hình thức hợp đồng xây dựng - vận hành - chuyển giao (BOT), tập trung vào lĩnh vực đường bộ, nhà máy điện. Các DA chủ yếu thực hiện theo đề xuất của nhà đầu tư (NĐT). Hiện Việt Nam còn hạn chế về cạnh tranh trong lựa chọn NĐT cũng như hạn chế về năng lực NĐT trong nước.
Giám đốc Khu vực châu Á - Thái Bình Dương của WEF Justin Wood thì nhận định, Việt Nam đang là thị trường rất lớn cho các DA PPP và là cơ hội cho cả các doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia đầu tư. Nếu thu hút được vốn vào các DA động lực đi kèm với quản lý hiệu quả, Việt Nam có cơ hội tốt để bứt phá khỏi “bẫy” thu nhập trung bình. Tuy nhiên, trong bối cảnh những thay đổi rất nhanh và mạnh mẽ, ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trên toàn cầu sẽ khiến mục tiêu này của Việt Nam trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có những cách thức mới phù hợp nhu cầu huy động vốn phát triển kết cấu CSHT trong giai đoạn tới.
Theo Thứ trưởng Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Nhật, để triển khai thành công các DA PPP lớn, điển hình là DA cao tốc bắc - nam, hiện Bộ GTVT đang tạm tính tỷ suất lợi nhuận khoảng 14%/năm cho phần vốn chủ sở hữu; 10,37%/năm cho phần vốn vay; mức thu giá dịch vụ là 1.500 đồng/PCU/km (bắt đầu từ thời điểm DA đưa vào khai thác), dự kiến ba năm điều chỉnh một lần, mỗi lần tăng khoảng 12%. Với các yếu tố đầu vào này, các NĐT có thể hoàn vốn DA trong thời gian dưới 24 năm. Hay một số tuyến cao tốc kết nối TP Hồ Chí Minh với một số trung tâm kinh tế lớn, không thể chỉ quyết định bởi một phía cơ quan quản lý nhà nước, mà phụ thuộc rất nhiều vào thị trường và nhất là mức độ ổn định của chính sách quốc gia, sự đồng thuận của người dân.
Ông Alex Wong cho rằng, Chính phủ Việt Nam đã xác định đặt trọng tâm huy động hai phần ba nguồn vốn từ khu vực ngoài nhà nước, nhưng PPP giống như một cuộc hôn nhân, là mối quan hệ dài hạn và chỉ có tác dụng nếu như các bên đều hiểu bên kia muốn gì, và các bên đều có trách nhiệm trong việc chia sẻ rủi ro. Do vậy, đây hoàn toàn không phải là một cơ hội miễn phí. Ở đây, cần sự bình đẳng, chia sẻ trách nhiệm và cả sự cảm thông cần phải có giữa nhà nước và NĐT tại một DA đầu tư theo hình thức này. Ngoài ra, còn có các vấn đề khác chi phối rất lớn tới vòng đời của DA CSHT khi DA được thiết kế cho đến quá trình DA được đưa vào vận hành như: hạn chế rủi ro, hệ thống thể chế phù hợp, ảnh hướng tới môi trường… Đây là những vấn đề mà Chính phủ Việt Nam cần nhận diện, từ đó tháo gỡ các rào cản để khơi thông nguồn vốn tư nhân vào các DA theo hình thức PPP.
Theo Nhandan.com.vn