Tình hình đầu tư của Hàn Quốc tại Việt Nam trong Quý I/2020
Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài, nếu trong 03 tháng đầu năm 2020, Hàn Quốc là đối tác có vốn đăng ký đầu tư vào Việt Nam xếp thứ 4 trong số 87 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng vốn đăng ký đạt 708,88 triệu USD, thì sang 04 tháng đầu năm 2020, quốc gia này vươn lên vị trí thứ 2 với tổng vốn đầu tư đạt 1,98 tỷ USD (chiếm 13,6% cả nước).
Tại Khu vực miền Trung – Tây Nguyên (MT-TN) trong Quý I, Hàn Quốc là đối tác đầu tư lớn nhất tại khu vực với 13 lượt dự án, tổng vốn đăng ký đạt 70,36 triệu USD (chiếm 55,7% so với Khu vực). Nhà đầu tư Hàn Quốc chọn thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam làm địa điểm đầu tư, trong đó Đà Nẵng thu hút vượt bậc với 12/13 dự án của khu vực này.
Dự án Nhà máy Sản xuất thiết bị Y tế ICT VINA II là dự án có số vốn đầu tư đăng ký lớn nhất trong Quý I/2020 đạt 60 triệu USD, được triển khai tại Khu công nghệ cao, thành phố Đà Nẵng. Mục tiêu của dự án là Sản xuất máy chụp cắt lớp CT nha khoa; Động cơ máy mài dùng cho nha khoa; Ghế nha khoa và Sản phẩm răng nhân tạo Implant.
Với vốn đăng ký đạt 07 triệu USD, Dự án Nhà máy sản xuất Gạch không nung và Trạm trộn Bêtong SEGI VINA là dự án có vốn đầu tư lớn thứ 2 tại khu vực, được triển khai tại xã Hòa Sơn, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Mục tiêu của dự án là Sản xuất gạch không nung và Sản xuất bêtong thương phẩm; Bán lẻ xi măng, gạch xây, sắt thép cùng các vật liệu xây dựng khác do công ty tự sản xuất.
Tháng 11/2019 tại tỉnh Quảng Nam đã diễn ra sự kiện hợp tác đầu tư, kinh doanh lớn với Hàn Quốc lớn nhất tại khu vực miền Trung, kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy quan hệ đầu tư giữa Hàn Quốc vào khu vực miền Trung trong thời gian tới mạnh mẽ hơn. Nhà đầu tư Hàn Quốc đã có sự hiện diện mạnh mẽ tại khu vực miền Bắc, miền Nam. Khu vực miền Trung với hệ thống hạ tầng liên tục được hoàn thiện, nguồn nhân lực được phát triển, môi trường đầu tư liên tục được cải thiện, và đặc biệt, thành phố Đà Nẵng là thương hiệu du lịch hàng đầu của người Hàn Quốc sẽ góp phần quảng bá và thu hút FDI từ Hàn Quốc trong thời gian tới.
Một số điểm nhấn Đầu tư của Hàn Quốc tại Việt Nam
Trong suốt thời gian qua, sự hợp tác giữa Việt Nam và Hàn Quốc luôn đạt được kết quả tốt đẹp trên nhiều lĩnh vực. Không chỉ là nhà đầu tư liên tục có số vốn đầu tư vào Việt Nam cao nhất, Hàn Quốc đang ngày càng khẳng định vị thế là đối tác đầu tư quan trọng của Việt Nam khi dòng vốn đầu tư từ quốc gia này đi đúng hướng vào mục tiêu chiến lược thu hút vốn FDI của Việt Nam.
Samsung có thể được xem là biểu tượng về vốn OFDI của Hàn Quốc vào Việt Nam. Tính đến cuối năm 2019, Samsung Việt Nam đã giải ngân được 94% trong tổng số 17,3 tỷ USD Vốn Đăng ký đầu tư. Tháng 3/2020, Samsung bắt đầu khởi công xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (R&D) tại khu đô thị Tây Hồ Tây, Thành phố Hà Nội. Với vốn đầu tư khoảng 220 triệu USD, tổng diện tích xây dựng là 11.603 m2 và diện tích sàn lên đến 79.511 m2, khi hoàn thành vào cuối năm 2022, Trung tâm này được kỳ vọng là Trung tâm R&D lớn nhất của Samsung tại khu vực Đông Nam Á và cũng là trung tâm R&D của một tập đoàn nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam đến nay.
Bên cạnh lĩnh vực công nghệ điện tử, doanh nghiệp Hàn Quốc hầu như có mặt ở mọi lĩnh vực của nền kinh tế Việt Nam. Khởi đầu từ những lĩnh vực công nghiệp nhẹ 25 năm trước, dần mở rộng và phát triển thành các lĩnh vực yêu cầu cao về trình độ chuyên môn khoa học, kỹ thuật, cơ sở hạ tầng như năng lượng, logistics, … điều đó góp phần vào việc dịch chuyển cơ cấu nền kinh tế, xuất khẩu, tạo công ăn, việc làm và đảm bảo an sinh xã hội.
Những tháng đầu năm 2020, tại Khu công nghiệp Tam Thăng, tỉnh Quảng Nam, Tập đoàn Hyosung Hàn Quốc đã đưa vào vận hành giai đoạn 1 dự án sản xuất Sợi vải mành, Sợi nylon và Sợi thép với vốn đầu tư 210 triệu USD (trên 13 ha) trong tổng giá trị đầu tư dự án hơn 1,3 tỷ USD (trên diện tích 100ha). Cùng với Nhà máy dệt may PANKO (vốn đầu tư 70 triệu USD), Nhà máy dệt Phụ liệu Ducksan Vina (vốn đầu tư 10 triệu USD), Hyosung đã góp thêm phần sinh động cho môi trường đầu tư tại khu công nghiệp chuyên về dệt may Tam Thăng nói riêng, và đa dạng lĩnh vực đầu tư như cơ khí oto (THACO), Du lịch dịch vụ (VINPERAL Nam Hội An) tại Quảng Nam nói chung, góp phần chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu nền kinh tế của địa phương.
Bên cạnh đó, không thể phủ nhận những hiệu quả tích cực từ vốn FDI của Hàn Quốc đến việc mở rộng thị trường xuất khẩu của VIệt Nam sang các thị trường cực kỳ khắc khe như Liên minh Châu Âu, Hoa Kỳ, … các doanh nghiệp FDI Hàn Quốc còn góp phần ổn định thị trường nội địa, cung ứng các sản phẩm chất lượng cao được sản xuất trong nước đến thị trường quốc nội, từ đó hạn chế việc nhập siêu, giúp duy trì cán cân thương mại của Việt Nam luôn ổn định và có lợi.
Các doanh nghiệp FDI Hàn Quốc còn đóng vai trò là cầu nối, quảng bá bản sắc văn hóa, nét đẹp con người và thiên nhiên của Việt Nam đến người dân xứ sở kim chi, nhất là giới trẻ, và kết quả là Việt Nam đã trở thành điểm đến được nhiều người dân Hàn Quốc lựa chọn ở Đông Nam Á, thúc đẩy ngành du lịch trong nước phát triển.
Đại dịch COVID 19 tác động đến nền kinh tế Hàn Quốc
Bắt đầu lây nhiễm mạnh trong nước từ tháng 2/2020, đại dịch COVID 19 khiến người dân Hàn Quốc hạn chế tối đa các hoạt động cộng đồng, trong đó dịch vụ như ăn uống, nhà hàng khách sạn, giải trí văn hóa, cho tới cả tiêu dùng về hàng hóa như ô tô, quần áo đều giảm mạnh. Theo đánh giá của Đài KBS Hàn Quốc, đại dịch COVID 19 là tác nhân gây nên sự suy giảm cao hiếm thấy ở khu vực tiêu dùng cá nhân, giảm 6,4% trong Quý I, và kéo tụt 3,1% tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế Hàn Quốc.
Theo số liệu công bố của Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) ngày 25/4, Tổng sản phẩm quốc nội trong Quý I của Hàn Quốc tăng trưởng ở mức âm (-1,4%), thấp nhất trong hơn 11 năm qua (sau mức -3,3% của quý IV,2008). BOK dự báo ảnh hưởng từ đại dịch COVID 19 có thể khiến tăng trưởng kinh tế trong năm 2020 của Hàn Quốc giảm hơn 2%.
Đầu tư thiết bị, đầu tư xây dựng, chi tiêu Chính phủ tăng từ 0,2% đến 1,3%. Chi tiêu Chính phủ tăng 2,5% vào quý IV năm ngoái và được dự báo sẽ giảm trong quý I năm nay. Tuy nhiên, do Chính phủ giải ngân sớm ngân sách để đối phó dịch COVID-19 nên chi tiêu Chính phủ đã tăng nhẹ trong quý I. Xuất khẩu trong quý I giảm 2%, chịu ít ảnh hưởng hơn từ dịch COVID-19 so với tiêu dùng tư nhân. Mặc dù xuất khẩu ô tô, máy móc, chế phẩm hóa học giảm, nhưng xuất khẩu chíp bán dẫn vẫn tiếp tục tăng trưởng, góp phần giảm nhẹ tác động của dịch COVID-19 lên xuất khẩu.
Xét theo lĩnh vực, ngành dịch vụ chịu cú sốc lớn nhất từ dịch COVID-19, ghi nhận mức tăng trưởng -2% trong quý I, mức giảm sâu nhất sau mức -6,2% của quý I năm 1998, thời điểm khủng hoảng tiền tệ châu Á. Đặc biệt, lĩnh vực vận tải giảm 12,6%, bán lẻ, nhà hàng khách sạn giảm 6,5%, văn hóa và các dịch vụ khác giảm 6,2%, phản ánh rõ nét ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Ngành chế tạo tăng trưởng -1,8%. Mặc dù trang thiết bị vận tải và kim loại cơ bản giảm, nhưng sản xuất chíp bán dẫn vẫn tăng, nên mức giảm của toàn ngành chế tạo không lớn. Tổng thu nhập quốc dân (GDI) thực tế trong quý I giảm 0,6% so với quý trước, mức giảm ít hơn GDP thực tế, do các điều kiện thương mại được cải thiện. Theo Đài KBS Hàn Quốc.
Niềm tin tăng trưởng sau đại dịch COVID19
Theo hãng tin Bloomberg nhận định, các cường quốc chế tạo và công nghệ như Hàn Quốc sẽ có nhiều cơ hội phục hồi mạnh mẽ theo đường “chữ V” sau cú sốc kinh tế ngắn hạn so với các quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào Du lịch - Dịch vụ như Thái Lan, Singapore, … dự kiến sẽ rơi vào suy thoái “chữ L” (chạm đáy và khủng hoảng dài hạn). Nền kinh tế Hàn Quốc có thế mạnh ở lĩnh vực sản xuất, ít tổn thương hơn các ngành khác trong đại dịch COVID-19.
Những quốc gia có cơ cấu công nghiệp khác nhau sẽ trải qua đường phục hồi khác nhau. Tại Hàn Quốc, sản xuất chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu công nghiệp, trong khi ngành dịch vụ chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ đáng kể so với các nước phát triển. Đặc biệt, các sản phẩm công nghệ thông tin và truyền thông của Hàn Quốc đã bùng nổ xuất khẩu trong đại dịch COVID-19, bất chấp những điều kiện không thuận lợi từ bên ngoài. Song song đó, tình hình việc làm của ngành sản xuất cũng đạt những con số tương đối khả quan.
Thông tin từ ông Phạm Việt Tuấn – Bí thư thứ hai, Trưởng bộ phận XTĐT Việt Nam tại Hàn Quốc, trung tuần tháng 03/2020 vừa qua, Chính phủ Tổng thống Moon Jae-in cam kết sẽ có những chính sách chủ động, mạnh mẽ và quyết liệt nhất trong thu hút FDI toàn cầu và thúc đẩy doanh nghiệp Hàn Quốc quay về nước đầu tư, nhằm đưa Hàn Quốc trở thành địa điểm sản xuất mới, minh bạch và an toàn nhất thế giới. Dự kiến trong quý III/2020 Chính phủ Hàn Quốc sẽ công bố những gói chính sách mới để cụ thể hóa mục tiêu trên. Bên cạnh đó, Chính phủ Hàn Quốc có khả năng sẽ thành lập Tổ công tác đặc biệt với nhiệm vụ giúp xây dựng và thực thi ngay các chính sách sau mỗi chỉ đạo của Tổng thống.
Rõ ràng chính sách trên sẽ có những tác động đến dòng dịch chuyển đầu tư từ Hàn Quốc (cũng như Trung Quốc) vào Việt Nam nói riêng và toàn cầu nói chung. Hậu quả của việc “đứt gãy” chuỗi cung ứng do thiên tai, dịch bệnh gây nên sẽ khiến các tập đoàn đa quốc gia rà soát, đánh giá lại các tiêu chí lựa chọn địa điểm “đặt nhà máy” của mình. Cùng với làn sóng cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay, tiêu chí địa điểm đầu tư an toàn và có tính sáng tạo sẽ được đề cao hơn tiêu chí nhân công giá rẻ.
Đối với công tác quản lý nhà nước, đây thực sự là cơ hội để Việt Nam tham khảo việc xây dựng và thực thi các chính sách thu hút đầu tư của Hàn Quốc, có các ứng xử phù hợp ở cấp Chính phủ và với doanh nghiệp Hàn Quốc.
Kỷ nguyên mới của ngành sản xuất toàn cầu
Ngược với những hậu quả tàn khốc gây ra cho nhân loại, Đại dịch COVID 19 đã giúp nền công nghiệp thế giới nói chung và công cuộc 4.0 của Việt Nam thêm động lực mạnh mẽ hơn nữa, thúc đẩy nhanh chóng trong việc nuôi dưỡng ngành công nghiệp sản xuất mới, dựa trên kết nối dữ liệu và linh hoạt chuyển đổi dây chuyền sản xuất. Các nhà máy thông minh kết hợp mạng Internet vạn vật; Hệ thống mô hình ảo mô phỏng sản phẩm, dịch vụ, quy trình để dự đoán kết quả và Trí tuệ nhân tạo là đích đến dễ hình dung nhất của ngành công nghiệp sản xuất mới này.
Việc chuyển đổi dây chuyền sản xuất thiết bị điện tử viễn thông sang sản xuất máy trợ thở chỉ trong vòng chưa đến 1 tháng của Tập đoàn VinGroup vừa qua đã cho thấy Việt Nam có cơ sở hội tụ đủ trình độ, năng lực, hạ tầng cơ sở cũng như chính sách pháp luật, giúp việc tiếp cận và hấp thụ trình độ công nghệ cao toàn cầu sẽ diễn ra thuận lợi, đạt nhiều kết quả tốt.
Nhìn chung, đối với công tác thu hút đầu tư trong giai đoạn Hậu COVID19, các địa phương cần xác định lại lĩnh vực chính để phát triển kinh tế - xã hội, tránh tình trạng chỉ tập trung phát triển dựa vào một lĩnh vực duy nhất; tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính linh hoạt, chuyên nghiệp, hiệu quả và dễ tiếp cận; cần có chính sách quyết liệt hơn nữa phát triển bền vững ngành công nghiệp hỗ trợ tại địa phương và tính tích hợp với các địa phương, vùng lân cận; nâng cao tay nghề chuyên sâu và khả năng ngoại ngữ của người lao động.
Đối với những dự án sản xuất, chế biến chế tạo, cần nâng cao tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, hạn chế thấp nhất những dự án mang tính thời vụ, đầu vào sản xuất quá phụ thuộc vào một đối tác nhất định. Bên cạnh đó, vấn đề phát thải môi trường cũng cần được chú trọng hơn nữa.
Phước Ân (IPCC)